مدیرکل فرهنگی و اجتماعی دانشگاه آزاد در گفت‌وگو با «فرهیختگان»:
سارا طاهریسارا طاهری، خبرنگار:بهمن‌ماه سال گذشته بود که اجرای طرح اساتید و جهاد فرهنگی (جهت‌گیری فرهنگی در تدریس دروس تخصصی) در دانشگاه آزاد اسلامی کلید خورد و از آنجایی که اساتید از مهم‌ترین قطب‌های اثرگذار بر فرهنگ در دانشگاه هستند قرار شد تا اساتید به شکل ویژه در این طرح ورود کنند. جهتدهی فرهنگی در تدریس دروس تخصصی، هدف نهایی طرح «اساتید و جهاد فرهنگی» است. مسئولان دانشگاه به دنبال این هستند تا یک‌سری جهت‌‌دهی‌‌ها، مشخص شود تا بتوان این را در دانشگاه‌ها پیاده کنیم. برای اجرایی شدن این طرح در گام اول در مراکز استان و در گام دوم در واحدهای تابعه استان‌ها رابطان شناسایی شدند. در گام سوم نیز قرار شد این افراد به‌صورت گلوله‌برفی اساتید معتقد و آماده برای این‌کار را شناسایی کنند و بر این شبکه بیفزایند. حالا بعد از گذشت کمتر از یک سال 1400 استاد در این طرح ثبت‌نام کرده و قرار است یک گردهمایی برگزار شده و این اساتید در 5 حوزه دانشی از سیزدهم تا 20 شهریور‌ماه در این گردهمایی شرکت کرده و طرح‌های خود را ارائه دهند.
اجرای طرح اساتید و جهاد فرهنگی با هدف جهت‌گیری فرهنگی در تدریس دروس تخصصی
علیرضا زارع‌‌شهرآبادی، مدیرکل فرهنگی و اجتماعی دانشگاه آزاد در گفت‌وگو با «فرهیختگان» درباره این طرح گفت: «طرح اساتید و جهاد فرهنگی با هدف جهت‌گیری فرهنگی در تدریس دروس تخصصی در دانشگاه آزاد اجرا می‌شود. به‌راحتی میتوان در دانشگاه‌ها به این موضوع پی‌برد که نوعی سکولاریسم پنهانی وجود دارد؛ دروس در دانشگاه‌ها تفکیک شده‌اند و دروس معارف یک قسمت از دانشگاه هستند و در سوی مقابل یک‌سری از دروس تخصصی هستند که می‌گویند نباید به فرهنگ و اسلام کاری داشته باشیم. یعنی هیچ بحث فرهنگی در دروس شیمی، فیزیک و مهندسی و... اتفاق نیفتاده یا در این دروس بحث‌های اعتمادبه‌نفس ملی و هویتی شکل نمی‌گیرد.» او اضافه کرد: «بنابراین برخی از این دروس بحث‌های تئوریک محض هستند که هیچ ورودی به بحث‌های فرهنگی ندارند. یعنی همان چیزی که در فضای اجتماع، حکومت و سیاست گفته شده و دین را از حکومت جدا می‌کنند در دروس تخصصی نیز اتفاق افتاده است. زیرا معارف و دروس انقلاب اسلامی و... جدا و دروس تخصصی نیز جدا شده‌اند.» مدیرکل فرهنگی و اجتماعی دانشگاه آزاد تاکید کرد: «این نکته ما را به این فکر انداخت که نیاز است تا به این موضوع ورود کنیم زیرا ظرفیت دروس تخصصی به‌مراتب بیشتر از دروسی مانند معارف است که قابلیت جهتدهی فرهنگی دارند. حال سوال اینجاست که چگونه میتوان به‌طور مثال با دانشجویی که در رشته عمران تحصیل می‌کند با زبان فرهنگی صحبت کرد و به آن جهتدهی فرهنگی داد و از سوی دیگر فضای کلاس نیز یک فضای مولفه عمران باشد؟» او با بیان اینکه ظرفیت اساتید یکی دیگر از بحث‌هایی است که در این طرح به آن پرداخته شده است اضافه کرد: «تمام اقداماتی که در فضای فرهنگی دانشگاه انجام می‌دهیم از جمله جشنواره‌ها، کرسی‌های آزاد‌اندیشی و... شاید حتی نزدیک به 200 هزار نفر از یک میلیون و 200 هزار دانشجوی دانشگاه آزاد نیز نمی‌رسد. بنابراین این سوال مطرح شد که کدام قطب می‌تواند تاثیرگذاری کاملی در این حوزه داشته باشد.»
اساتید یکی از قطب‌های اثرگذار هستند
زارع شهرآبادی با بیان اینکه یکی از قطب‌های اثرگذار اساتید هستند گفت: «در واقع دایره شامل‌شدن تمامی یک میلیون و 200 هزار دانشجوی ما در دانشگاه آزاد، اساتید هستند. هر دانشجویی قطعا با یک استاد سروکار دارد. ارتباط اساتید و دانشجویان نیز در حد یک جشنواره یا کارگاه آموزشی نیست، بلکه این ارتباط یک ارتباط موثر و با مدت زمان زیاد است. بنابراین چه‌کاری بهتر از اینکه بتوانیم مباحث فرهنگی را از طریق اساتید ارائه دهیم؟» او تصریح کرد: «سوالی که ممکن است در اذهان عمومی پیش آید این است که آیا قرار است کلاس را تبدیل به موعظه و منبر یا مبحث دینی کنیم؟ پاسخ خیر است. ما کاملا با در‌پیش گرفتن این رویکرد مخالف هستیم. به عبارت بهتر کاملا مخالف هستیم که استادی در کلاس، مباحث قرآنی و دینی مطرح کند. ما می‌گوییم جهت‌گیری فرهنگی یعنی اینکه جهت‌گیری فرهنگی در تدریس دروس‌تخصصی دنبال شود.» او خاطرنشان کرد: «به‌طور مثال یک استاد در حال آموزش مباحث شیمی است؛ باید دید چگونه میتوان از مبحث تخصصی این درس به یک بحث اعتمادبه‌نفس یا وحدانیت خدا و... ورود کرد. البته یک‌سری کتب به همت نهاد مقام‌معظم‌رهبری در دانشگاه‌ها چاپ شده است، حدود 23 جلد کتاب با جهت‌گیری الهی‌فرهنگی در درس تخصصی شیمی، درس تخصصی مهندسی عمران و... چاپ شده است که در این دروس سرفصل‌ها مشخص شده و به‌طور‌مثال عنوان شده که با سرفصل‌های درس شیمی چگونه میتوان به مباحث فرهنگی ورود کرد. یعنی ورود و خروج در دروس با فضای فرهنگی کاملا مشخص و عنوان شده که چگونه خودباوری دانشجویان زیاد شود.»
روح فرهنگی دروس تخصصی از بین رفته است
مدیرکل فرهنگی و اجتماعی دانشگاه آزاد توضیح داد: «در این دروس مشخص شده اساتید چگونه می‌توانند فضای کلاس را بدون آن که کلاس را به فضای خارج از مباحث تخصصی ببرند جهتدهی کنند. معتقدیم مباحث تخصصی ما روح فرهنگی ندارند. ما مشکلی با بحث تخصصی دروس نداریم، بلکه می‌گوییم روح فرهنگی دروس‌تخصصی از بین رفته است.» او تاکید کرد: «درنتیجه میتوان گفت در فضای فرهنگی، اثری که باید داشته باشیم را نداریم اما یک قطب اثرگذاری به نام استاد وجود دارد که با تمام دانشجویان ارتباط مستمر و نزدیک دارد. بنابراین بهتر است از طریق اساتید به فضای فرهنگی رسیده و مولفه‌‌های کلیدی خود را تثبیت و محقق کنیم.» زارع شهرآبادی با بیان اینکه کالبدی بدون روح در دروس‌تخصصی باقی مانده است اظهار کرد: «نیاز است که روح‌فرهنگی به دروس تخصصی دمیده شود، البته وقتی به‌طور مثال دانشجویی در درس تخصصی مکانیک حاضر می‌شود نیازمند یادگیری درس مکانیک است اما باید روح فرهنگی در این دروس وجود داشته باشد.« او خاطرنشان کرد: «کمتر از یک سال است که طرح «اساتید و جهاد فرهنگی» اجرا شده است و در ابتدا در هر استان یک نماینده از این طرح انتخاب و سپس در واحدها یعنی در 400 واحد و مرکزی که در دانشگاه آزاد وجود دارد یک نماینده انتخاب شد. این نمایندگان در واحدها اساتید را جذب کردند. امروز نزدیک به 1400 نفر عضو این طرح هستند و نحوه مهارت و اینکه چگونه در کلاس‌ها ورود کنند را به‌صورت مقالات و یادداشت ارسال کرده و ما داوری می‌کنیم و حالا قرار است منتخبان طرح خود را ارائه کنند.»
دوره ملی طرح اساتید و جهاد فرهنگی در 5 حوزه دانشی برگزار می‌شود
مدیرکل فرهنگی و اجتماعی دانشگاه آزاد اضافه کرد: «بعد از گذشت کمتر از یک سال قرار شد یک گردهمایی برگزار شده و مباحث مرور شود و مباحث آموزشی هم در جهت این نوع مهارت برگزار شود. دوره ملی طرح اساتید و جهاد فرهنگی در 5 حوزه دانشی از سیزدهم تا 20 شهریور ماه برگزار می‌شود.»
او درخصوص این 5 حوزه نیز توضیح داد: «علوم پایه، علوم طبیعی و تجربی، فنی و مهندسی، علوم انسانی و هنر معماری 5 حوزه‌ای است که این 1400 استاد در آن شرکت و جهت تبیین و افزایش مهارت‌های تدریس، در این گردهمایی حضور پیدا می‌کنند.»
واحدها می‌توانند طبق بخشنامه الف و ب برای اساتید این طرح ترفیع رتبه در نظر بگیرند
زارع شهرآبادی تاکید کرد:« اساتید باید دغدغه‌مند باشند، بنابراین تلاش کردیم این طرح بدون امتیاز برای اساتید باشد تا اساتید دغدغه‌مند پای‌کار باشند. معتقدم حلقه اولیه طرح باید افراد دغدغه‌مند باشند که خود را نیازمند امتیاز خاصی نمی‌بینند. البته ما دست واحدهای دانشگاهی را باز گذاشته‌ایم و می‌توانند طبق بخشنامه الف و ب ترفیع رتبه برای این اساتید در نظر بگیرند.» او در پایان گفت: «در بخشنامه الف و ب، برای اساتید و اعضای هیات‌علمی یک ساعت موظفی‌حضور وجود دارد. اساتیدی که در این طرح شرکت کرده و به ما کمک دهند، از ساعت‌موظفی آنها کم خواهد شد.»
مطالب پیشنهادی
